Strateške poruke EU i SAD za BiH: Podrška Schmidtu, otpor Rusiji i Kini, sankcije

Ovo je samo jedna od očigledno usaglašenih poruka koje su uputile SAD i EU. Vidljivo je to iz sastanka članica Evropske pučke stranke (EPP), ali i istupa budućeg ambasadora SAD u BiH Michaela Murphya.

Podrška BiH i visokom predstavniku

Dan uoči samita usvojena je Deklaracija EPP-a u kojoj je naglašeno da se suverenitet i integritet svake zemlje Zapadnog Balkana moraju u potpunosti poštovati. S druge strane i budući američki ambasador u BiH ističe kao najvažniji prioritet – suverenitet Bosne i Hercegovine i teritorijalni integritet.

Osim toga, evropski i američki partneri su ponovili podršku visokom predstavniku Christianu Schmidtu.

– Pozivamo sve domaće autoritete i političke predstavnike da rade blisko skupa sa Evropskom unijom, međunarodnom zajednicom i Uredom visokog predstavnika, stoji u Deklaraciji EPP-a koju je podržao i predsjednik Srbije Aleksandar Vučić dajući jasno do znanja šta misli o bojkotu Schmidta od strane političkih predstavnika iz RS.

I budući američki ambadador pred Senaton je uputio poruku o neophodnosti pružanja podrške radu Uredu visokog predstavnika i provođenju “5+2” agende.

Glasno o sankcijama

Murphy je pred Senatom odlučno odgovorio i na pitanje o sankcijama.

– Podržavam korištenje novih sankcija koje je predsjednik Joe Biden najavio. One podrazumijevaju da će etnonacionalisti koji nisu voljni provesti reforme platiti ‘visoku cijenu’ zbog štete koju nanose interesima Amerike i građana Bosne i Hercegovine, rekao je Murphy.

Poruku o mogućim sankcijama je nedavno direktno Miloradu Dodik saopćio i specijalni predstavnik SAD-a za Zapadni Balkan Gabriel Escobar. On je tom prilikom Dodiku prenio stav da su prijetnje otcjepljenjem i vraćanje reformi na institucije na državnom nivou antidejtonske i da građanima RS-a ne nude ništa drugo osim izolacije i ekonomskog očaja.

Nezvanično, u Ljubljani su i evropski zvaničnici na marginama samita govorili o destruktivnosti politike Dodika te blokadama koje je proizveo u državnim institucijama. Zvanično, grupa poslanika Evropskog parlamenta uputila je zahtjev evropskom komesara Oliveru Varhelyiju da se uvedu finansijske sankcije entitetu RS.

Predstavnici socijaldemokratske, zatim grupacije zelenih i liberala, koje čine gotovo polovinu poslanika Evropskog parlamenta sa zabrinutošću naglašavaju prijetnje člana Predsjedništva BiH iz RS Milorada Dodika otcjepljenjem, formiranjem vojske RS, jačanjem policije RS vojnom opremom i ukidanjem institucija na državnom nivou, koje smatraj izravnom, mada kratkoročnom prijetnjom demokratiji i miru Bosne i Hercegovine. Potpisnici ističu da bi Evropska komisija morala pokrenuti sankcije prema entitetu RS i političkim predstavnicima bosanskih Srba, te uskratiti novac iz IPA fondova sve dok traje bojkot.

Maligni uticaj Kine i Rusije

I konačno budući ambasador SAD u BiH Michael Murphy kao jedan o prioriteta u radu naveo je “suzbijanju utjecaja unutrašnjih i vanjskih aktera, posebno Rusije i Kine koji su prijetnja američkim interesima i podrivaju budućnost BiH”.

– Rusija, s druge strane, ima drugačiju viziju BiH nego SAD. Ona predstavlja viziju propale države sa tenzijama koje ne jenjavaju. Moramo se boriti protiv ovog malignog uticaja. Kina ima opet drugačiji pristup, ona svoju priliku vidi u korupciji koja je sveprisutna u zemlji. Mi moramo svoju priliku vidjeti u borbi protiv te korupcije, kazao je Murphy pred Senatom u Washingtonu.

U Ljubljani iz EPP-a navode da je potrebna jača regionalna otpornost prema trećim akterima, čiji su interesi i akcije često suprotstavljene vrijednostima EU i politici integracije u EU.

– EU treba jasno pozicioniranje u odnosu na konkurente poput Kine, Rusije, Turske i drugih; koordiniraniji pristup sa SAD će biti od velike pomoći – navedeno je u Deklaraciji.